S:t Olavsleden: Pelgrimeren in Zweden

Als klein kind wilde ik al naar Scandinavië. Het land met de oneindige bossen, kolkende rivieren, glinsterende meren en besneeuwde bergen heeft altijd een enorme aantrekkingskracht op mij gehad. Toen ik voor het eerst hoorde over de S:t Olavsleden, dat dwars door Zweden naar Noorwegen loopt, wist ik het zeker. Die wil ik wandelen! Het duurde echter nog een paar jaar voor ik de kans had om naar Zweden en Noorwegen af te reizen.

Wandelen over de S:t Olavsleden

Het is half juli als ik naar Zweden vlieg voor een vijfdaagse kennismaking met de S:t Olavsleden. Vanuit het vliegtuigraampje zie ik de eindeloze bossen en glinsterende meren aan mij voorbij trekken. Ik krijg kriebels in mijn buik. Ik ga eindelijk in Zweden en Noorwegen wandelen!

Op het vliegveld word ik opgewacht door Putte Eby, de projectleider van het S:t Olavsleden pad. Hij gaat mij de komende dagen meenemen langs de highlights van deze bijzondere pelgrimstocht. We rijden direct naar Selånger, de plaats waar Olav voet aan wal zette en zijn tocht naar Trondheim begon. Bij een ruïne van een middeleeuwse kerk vertelt Putte mij over het ontstaan van het pad.

Lees ook: S:t Olavsleden; de voorbereiding

Geschiedenis van de Olavspaden

De S:t Olavsleden is genoemd naar Olav Haraldsson, een Vikingkoning uit Noorwegen. Vanaf zijn twaalfde ging hij op verschillende Viking expedities. Op een nacht droomde Olav over een man die hem vertelde dat hij zijn reis moest onderbreken om terug te keren naar Noorwegen en de troon te claimen. Na overwintering in Normandië, waar hij zich bekeerde tot het Christendom, vertrok hij naar Noorwegen en werd koning.

Uiteindelijk werd hij van de troon verstoten en zat hij een aantal jaar in ballingschap in Rusland. In 1030 ondernam hij weer een poging om de troon te claimen. Met een klein leger zette hij koers naar de Zweedse kust, waar hij aan land kwam in Selånger. Van daaruit trok hij over land naar Nidaros. Bij Stiklestad kwam hij om in een slag met een boerenleger.

Zijn lichaam werd naar Nidaros gebracht en daar begraven aan de oever van een rivier. Er gebeurde meerdere wonderen, waarna Olav heilig werd verklaard. In de middeleeuwen groeide Nidaros uit tot één van de vier belangrijkste bedevaartsoorden. Er ontstonden meerdere pelgrimsroutes naar het graf van de heilige Olav in Nidaros.

Na de reformatie in de 16^e eeuw werd het pelgrimeren verboden. De pelgrimsroutes naar Nidaros raakte in verval. Vanaf 1997 zijn de Olavspaden opnieuw in kaart gebracht en gemarkeerd. De route van het Zweedse Selånger werd in 2013 geopend. Omdat de route relatief nieuw is en niet de bekendheid geniet zoals de Camino naar Santiago, is het een ideale route voor rustzoekers.

Op pad door de Zweedse bossen

In vijf dagen tijd ga ik de 580 kilometer afleggen, grotendeels met de auto, maar gelukkig ook te voet. Want daarvoor ben ik gekomen, wandelen over de S:t Olavsleden. In Selånger, bij het informatiebord over de route, zet ik de eerste stempel in mijn pelgrimspaspoort. Na een bezoek aan het splinternieuwe Pelgrimscentrum ga ik op pad.

Het voelt als valsspelen dat ik grote delen van de route met de auto afleg. Ik wil lopen! Na een bezoek aan Tommy, hij biedt alle voorbijgaande pelgrims een kop koffie aan en registreert ze, kan ik eindelijk de eerste stappen op het pad zetten. In het begin is het wat onwennig, zo alleen in de magische bossen van Zweden. Het is stil… Heel stil… Het beekje dat ik passeer is bijna opgedroogd door de warmte. De bomen zorgen voor voldoende schaduw om niet teveel last te hebben van de brandende zon. Over kleine bospaadjes en brede gravelwegen volg ik de markering van de Olavsleden. Ik moet mezelf even knijpen, is dit echt? Ben ik echt aan het pelgrimeren in Zweden?

Na een heerlijke wandeling staat Putte me weer op te wachten. Omdat de route veel over brede gravelwegen gaat, volgt hij zoveel mogelijk het pad. Ik maak kennis met een ouder echtpaar dat hun tuinhuisje heeft opengesteld voor pelgrims. Ze wonen aan één van de vele meren waar de route langs komt. Ik zie het al helemaal voor me, dat je hier vermoeid aankomt en een heerlijke verkoelende duik neemt in het meer.

Heel veel voorzieningen waren er nog niet toen de route nieuw leven in geblazen werd. Er is hard gewerkt om in ieder geval één mogelijkheid tot overnachten te hebben om de circa 20 kilometer. Veel particulieren zijn een kleine B&B gestart speciaal voor de pelgrims.

Wie niet afhankelijk wil zijn van accommodaties kan ook zijn tent mee nemen. In Zweden en Noorwegen mag je wildkamperen, zolang je minimaal 150 meter van de huizen gaat staan en niks achterlaat.

Vlak na het kerkje van Borgsjö drink ik het helende water uit de Olavsbron. Volgens de legendes zijn de bronnen ontstaan toen Olav zijn paarden op weg naar Trondheim water wilde geven. De bronnen zouden een helende werking hebben, dat veel zieke mensen aantrok.

In Revsund staat er een heerlijke lunch klaar bij Hilde en Ruben. Zij runnen een B&B in een oude pastorie. Pelgrims kunnen binnenlopen voor een kopje koffie bij een geweldig uitzicht over het meer. Vanuit Revsund wandel ik naar Pilgrimstad. Een etappe die begint over makkelijk asfalt en gravelwegen, maar die plots een smal pad de bossen induikt. Tussen de bomen door heb je steeds zicht op het prachtige meer. Ik moet continue opletten waar ik mijn voeten neerzet en ben blij dat ik mijn wandelstokken mee heb genomen. Regelmatig stop ik om me te verbazen over de prachtige uitzichten over het meer, het rendieren mos dat de rotsen bedekt en de reusachtige bomen.

Bij een klein blokhutje neem ik even de tijd om wat te drinken en in stilte te genieten. De bossen maken plaats voor een meer open landschap. De bloemen groeien hier weelderig en er zijn weer tekenen van beschaving. De natuur is hier zo overweldigend mooi! In Pilgrimstad drink ik het koele water uit de Olavsbron om weer even op adem te komen van dit natuurgeweld.

Vanaf daar gaat mijn reis weer verder met de auto. Onderweg besef ik mij dat er ook best wat stukken afgelegd worden over asfalt. Niet mijn favoriet, maar soms kan het gewoon niet anders… Gelukkig maakt de omgeving heel veel goed.

Vanavond eet ik voor het eerst rendierenvlees. Het is werkelijk heerlijk en ik laat het me goed smaken na deze lange dag. Moe maar voldaan kruip ik mijn bed in. Ik kan de slaap moeilijk vatten, hier in Zweden gaat de zon in de zomer nauwelijks onder. Dat zorgt ervoor dat ik regelmatig wakker wordt met het idee dat het al ochtend is.

De volgende dag staat eerst een bezoek aan Glösa Älgrike op het programma. Hier zijn rotsgraveringen gevonden die zo’n 5000 tot 6000 jaar oud zijn. De afbeeldingen van elanden zijn beter zichtbaar gemaakt door rode verf.

Na wederom een prachtige rit, waar ik mijn ogen uit blijf kijken, stoppen we bij de kerkruïne van Undersaker. Weer zo’n prachtige plek waar je fijn kunt rusten op weg naar Trondheim. Iets verderop bij Hållandsgården stap ik de auto uit voor een wandeling langs de spectaculaire watervallen Ristafallet. Ik kijk mijn ogen uit en mijn fototoestel maakt overuren. Ondanks dat het erg droog is in Zweden en de waterstand laag is, zijn de watervallen en stroomversnellingen machtig mooi.

Niet veel verder pikt Putte me weer op, om me mee te nemen naar één van de mooiste kerkjes langs de route in Åre. De Åre Gamla kerk is geweid aan Olav. Het prachtige kerkje is een bezoekje waard. Wanneer er niemand aanwezig is, dan hangt de sleutel naast de deur.

We moeten door, want er staat me nog een langere wandeling te wachten. Maar eerst bezoeken we de grootste waterval van Zweden. Om hier te komen rijden we een kilometers lange asfaltweg af. De route volgt deze weg tot vlak bij de grens met Noorwegen. Dit is misschien mentaal wel een van de pittigste stukken van de route. Maar het hoort erbij, pelgrimeren is niet alleen genieten, een beetje afzien kan geen kwaad. De waterval is in ieder geval een fraaie onderbreking van drie dagen lopen over asfalt. Het natuurgeweld is nog indrukwekkender dan de Ristafallet.

Na Skalstugan, de laatste plek waar je kunt overnachten voor je de grens oversteekt, ga ik weer een stuk wandelen. Een prachtige oude weg voert mij door een berkenbos, waarvan de stammen raar kronkelen. Het heeft iets mysterieus. Een vogeltje vliegt een tijdje vrolijk voor me uit en lijkt steeds even op me te wachten.

Iets verderop zie ik een man staan, de eerste pelgrim die ik tegenkom op mijn wandeling! Ik raak met hem aan de praat, hij is al twee weken onderweg en doet het rustig aan. Zijn plan is om iets verderop bij een riviertje zijn kamp op te slaan en hoopt wat vis te kunnen vangen voor het avondeten. Hij vraagt me of ik al beren heb gezien. Helaas moet ik hem teleurstellen. Ook hij heeft nog geen wild gezien, wie weet vanavond… Ik bedank hem voor het leuke gesprek en wandel alleen weer verder.

In Santiago kom je continue mensen tegen en zit je nooit om een praatje verlegen. Hier is het bijzonder wanneer je een andere pelgrim treft. Ik kan die rust en stilte van het alleen lopen wel waarderen, maar vraag me ineens ook af of het niet heel eenzaam is….

In de verte doemen hoge bergen op, waar zelfs nog wat sneeuw ligt. Dan ineens een enorme stapel geel geverfde stenen, de grens! Plots verandert ook het landschap, het liefelijke Zweden maakt plaats voor het ruigere Noorwegen. Genieten! Op het hoogste punt van de S:t Olavsleden, Hogfjellet, schrijf ik in het gastenboek dat er ligt. Verderop kom ik langs een prachtige plek met een schuilhut, picknickbanken en toiletten aan een beekje. Jammer dat ik mijn tent niet bij heb, anders had ik het wel geweten! Een schitterend stuk door meer bebost gebied volgt. In de verte hoor ik bellen van het vee dat hier graast, verder is het helemaal stil.

Aan het eind van de etappe staat Putte me weer op te wachten. Hij brengt me naar Stiklestad, de plek waar Olav zijn laatste slag verloor en overleed. Op deze plek is nu een cultuurpark en openluchtmuseum. Op de plek waar Olav het leven liet, staat een prachtig kerkje. Met achter het altaar de steen waarop Olav stierf. Er staat een replica van een Viking langhuis en een gastenverblijf voor pelgrims in vikingstijl. Het is volledig van hout, met zes bedden en zonder ramen. Ik ben de enige pelgrim vanavond en heb de slaapzaal helemaal voor mezelf. In één van de zes houten bedjes val ik snel in slaap.

Al vroeg breekt de laatste dag van mijn reis over de S:t Olavsleden aan. Voor Munkeby wandel ik een stukje door de velden en langs een bijna drooggevallen rivier tot de ruïnes van het klooster van Munkeby. Hier splitst de route zich. Naast de route door het binnenland, kun je hier ook afslaan op de kustroute. Deze route gaat grotendeels over asfalt, maar er zijn wel meer faciliteiten. Aan het eind van de kustroute moet je een boot reserveren die je naar Trondheim brengt.

We rijden over de kustroute naar Frosta. In de brandende zon wandel ik mijn laatste kilometers over de S:t Olavsleden. Bij het kerkje let ik niet goed op en pak per ongeluk een alternatieve route die naar een klein haventje loopt. Van hieruit kun je een bootje regelen die je aan de andere kant van het fjord afzet. Daar kun je dat de binnenland route weer oppakken. Maar voor mij ligt er een boot klaar op het eiland Tautra, aan het eind van de andere route. Ik heb de splitsing van deze twee routes blijkbaar gemist en sta dus bij het verkeerde haventje..

Ik bekijk de kaart en zoek mijn weg terug naar de juiste route. Over een lange strekdam bereik ik Tautra. Het bootje brengt mij naar de haven van Trondheim, de eindbestemming van mijn reis. Door de stad zoek ik mijn route naar de Nidaros Kathedraal, wat het eindpunt is van de S:t Olavsleden. Daar aangekomen schuif ik direct aan voor de korte pelgrimsdienst in deze indrukwekkende kathedraal. Daarna ga ik naar het Nidaros Pilgrim Center, waar alle pelgrims zich kunnen laten registreren om vervolgens een Olavsbrev in ontvangst te kunnen nemen.

De volgende ochtend neem ik nog even de tijd om Trondheim te verkennen. Op een bankje voor de Nidaros Kathedraal laat ik de afgelopen dagen passeren. Wat veel indrukken en wat een prachtige route is dit. Maar ik heb lang niet alles gezien. Volgend jaar ga ik terug, maar dan loop ik iedere kilometer, voor mij geen gesjoemel meer 😉.

Update: Ik ben inmiddels teruggegaan en heb de eerste helft van de Olavsleden gewandeld van Selanger naar Nälden. Tijdens deze pelgrimstocht hield ik iedere dag een blog bij. Je leest hier het eerste dagverslag van de Olavsleden.

Wil je meer informatie over de S:t Olavsleden? Bekijk dan de site van die mooie pelgrimspad door Zweden en Noorwegen. Op zoek naar een georganiseerde reis of bagagevervoer, kijk dan op de site van de Nordic Pilgrim.

Benieuwd hoe ik een wandelreis voorbereid? Lees dan deze blogpost.

Deze blog kwam tot stand in samenwerking met S:t Olavsleden. Uiteraard geef ik altijd mijn pure en eerlijke mening over de wandelingen die ik maak. Meer hierover lees je in mijn disclaimer.